In de voetsporen van Hannibal

Tussen 218 en 201 v.Chr. vond de 2^de Punische oorlog  plaats. Tijdens deze oorlog trok de Carthaagse generaal Hannibal vanuit Cartagena in Spanje met zijn troepen en olifanten tegen het machtige Rome op. Oorspronkelijk was Cartagena, na de verovering door de Romeinen in 209 v. Chr. Carthago Nova genoemd, een Fenicische kolonie. Hasdrubal de Schone, een legeraanvoerder uit Carthago, stichtte de stad in de 3^de eeuw v.Chr.. Van daar via de pas Montgenèvre  naar Turijn is circa 1500 kilometer.

De route gaat terug op de mythische weg van Herakles, wellicht zo genoemd dankzij de Griekse kolonisten. Van de tocht van Cartagena tot Elne over de Pyreneeën is nauwelijks iets geweten. Wellicht trok hij via Elche, Valencia, Tarragona en Gerona. Elche speelde trouwens tussen de 1^ste en de 2^de Punische oorlog een belangrijke rol. De stad was erg gekant tegen de aanwezigheid van Carthago in de regio. In zijn wereldgeschiedenis suggereert Polybius dat Hannibal een oude route volgde, via de Col de Panissars of de aangrenzende Col du Perthus, beide ten westen van de Albères. Tijdens de oudheid waren dit de belangrijkste passen over de Pyreneeën. De route langs de kust van de Middellandse Zee trad zo naar aanleiding van Polybius’ verslag van de Tweede Punische Oorlog definitief in de geschiedenis. De teksten zijn verder echter onvoldoende duidelijk.

Van de route van de Pyreneeën tot aan de Rhône weten wij gelukkig meer. In zijn boek ‘Carthago. Opkomst en ondergang van een stad’ (2010) beschrijft Richard Miles hoe Hannibal langs de kunst van de Middellandse Zee door de Languedoc in de richting van de Rhône optrok. Hier viel de route wellicht samen met de latere Via Domitia die tijdens de jaren 118 v.C. en volgende werd aangelegd door Gn. Domitius Ahenobarbus. Polybius (3, 39) geeft meer details over de route:

"Van de Zuilen tot aan Carthago Nova is de afstand drieduizend stadiën en daarvandaan begon Hannibal aan zijn mars naar Italië. Van deze stad tot aan de Ebro is de afstand zesentwintighonderd stadiën en daarvandaan tot Emporiae zestienhonderd stadiën en vanaf de stad Emporiae tot <...> ongeveer zeshonderd stadiën. Vandaar tot aan het punt waar men de Rhône oversteekt ongeveer zestienhonderd stadiën. Deze route is tegenwoordig door de Romeinen zorgvuldig naar aantal passen uitgemeten en om de acht stadiën gemarkeerd met mijlstenen. Trekt men na de oversteek van de Rhône langs de rivier zelf in de richting van haar bronnen tot de pas van de Alpen die naar Italië voert, dan is de afstand veertienhonderd stadiën. "

De Griekse historicus vermeldt specifiek dat deze weg door mijlpalen werd afgeboord. Een mijlpaal met de vermelding van de bouwheer staat in het museum Narbo Via in Narbonne. Het Carthaagse leger trok over deze route langs een reeks heuvelforten waaronder Montlaurès, Enserunne en Ambrussum. De archeologische restanten ervan kunnen tot op de dag van vandaag bezichtigd worden. Aan de voet van het oppidum van Ambrussum langs de Vidourle zou zich een belangrijke mutatio (baanstation) van de Via Domitia ontwikkelen.