Het Romeinse leger speelde een grote rol in de aanleg van het wegennet in de provincies. Onder meer de hulptroepen werden daarvoor ingezet. Een mooi voorbeeld daarvan is de cohors I Tungrorum die na het neerslaan van de Batavenopstand naar Britannia werd getransfereerd en daar betrokken was in de aanleg van de Stanegate.
De Stanegate was een belangrijke Romeinse weg die werd aangelegd in wat nu Noord-Engeland is. Stanegate betekent "stenen weg" in het dialect van Northumbria. De weg verbond talrijke forten, waaronder twee die belangrijke rivierovergangen bewaakten. Meer bepaald gaat het om Corstopitum (Corbridge) aan de rivier de Tyne in het oosten en Luguvalium (Carlisle) aan de rivier de Eden in het westen. De Stanegate liep door de natuurlijke kloof die werd gevormd door de valleien van de Tyne in Northumberland en de Irthing in Cumbria. Men veronderstelt dat de Stanegate werd aangelegd tijdens het gouverneurschap van Agricola (77-85 n.C.). Waar de Stanegate Corbridge verliet, was de weg 6,7 meter breed. Hij was aangelegd met een fundering van 15 centimeter dik, waarop 25 centimeter stenen en daarop vervolgens grind. Het was een belangrijke strategische weg die invasiekampen met elkaar verbond. Het fort van Vindolanda (Chesterholm) bij voorbeeld dateert van ongeveer dezelfde periode.
Op die Romeinse weg Stanegate staan bij Vindolanda nog twee mijlpalen. Eén van die mijlpalen staat net ten noorden van de lijn van de Stanegate (zie foto boven). Het fort bij Vindolanda ligt ongeveer 130 meter naar het zuidwesten. De mijlpaal geeft de 15de mijl ten westen van Corbridge aan.
Van de andere overleefde alleen de basis, die omstreeks 1815 werd gekapt en in tweeën gespleten om poortpalen te vormen. Op de foto hierboven is die basis te zien aan de linkerkant van de weg. Deze markeerde de zestiende Romeinse mijl ten westen van Corbridge. In 1725 werd hij nog als intact geregistreerd. 18de-eeuwse oudheidkundigen lazen er een inscriptie op en noteerden de tekst. Die overgeleverde tekst luidt:
[ ̣ ̣ ̣] DRI
bon[o]
rei-
public[ae]
nato
De vertaling luidt: 'Aan hem die werd geboren voor het welzijn van de staat'.Op deze mijlpaal werd waarschijnlijk de naam Hadrianus en misschien ook militaire eenheid vermeld. De Britse historicus A.R. Birley veronderstelt dat het gaat om de cohors I Tungrorum. Schrijftabletten en inscripties tonen aan dat de deze eenheid waarvan de militairen oorspronkelijk afkomstig waren van de streek rond Tongeren, gelegerd was in het kamp van Vindolanda tijdens de late eerste en vroege tweede eeuw. Het kan dus een mijlpaal van deze eenheid zijn geweest. Andere inscripties, onder meer op mijlpalen, noemen legereenheden als wegenbouwers.
Toen de Romeinen rond 105 n.C. beslisten zich uit Schotland terug te trekken, werd de lijn van de Stanegate de nieuwe grens. Tegenwoordig ligt de Romeinse weg begraven onder de moderne weg.
Foto's: Phil Champion (Wikimedia)
