Naar aanleiding van de cijfers omtrent de herkomst van de Belgische bevolking, die het Bureau voor statistiek bekend maakte, vond onder meer de extreem rechtse politicus Tom Van Grieken het nodig wat te tweeten over omvolking en het gevaar ervan voor onze Vlaamse cultuur. Over wat gaat het? De recentste cijfers tonen aan dat 23,4% van de Vlaamse bevolking zelf van buitenlandse origine is of een ouder van buitenlandse herkomst heeft. In Antwerpen loopt dat cijfer op tot 52,6%, in Brussel zelfs tot 74,3%. Het is onze twitteraar daarbij klaarblijkelijk ontgaan dat Antwerpen de moederstad is van een wereldhaven en Brussel van het Europees parlement en nog wat andere internationale instellingen en bedrijven.
Migratie is bovendien van alle tijden. Tijdens mijn studies maakte ik in 1982 mijn licentieverhandeling over de kleine man bij Martialis. Deze Romeinse spotdichter van de 1ste eeuw n.C. was een scherpe observator van de samenleving in Rome. Ik moest er onmiddellijk aan denken. De Romeinse maatschappij bezat zeker een erg open karakter, zoveel is duidelijk. Zij nam talrijke vreemdelingen uit zowel de oostelijke als de westelijke provincies als volwaardige burgers op.
De ‘globalisering’ van de wereld leidde in de antieke oudheid tot het ontstaan van wereldsteden met een uitgesproken kosmopolitische bevolking. Rome in Italië, Alexandrië in Egypte en Carthago in Tunesië waren de drie grootste. In Rome leefden tijdens de 1ste en de 2de eeuw n.C. zowat één miljoen mensen. Alexandrië en Carthago telden maximaal vijfhonderdduizend inwoners. Lyon, de grootste stad van Gallië telde zowat dertig tot veertigduizend inwoners. Rome was een smeltkoes van de meest uiteenlopende nationaliteiten.
Dat cosmopolitische karakter komt bijzonder goed tot uiting in een erg scrabeus gedicht van Martialis (Epigr., VII, 30):
Jij gaat naar bed met smerige Germanen,
met Parthen, Caelia, en Afrikanen,
en je hoereert met tuig uit Dacië,
uit Cappadocië en uit Thracië.
Je laat je om de haverklap versieren
door donkere Indiërs en Arabieren,
en pierewaaiende Egyptenaren
komen van Memphis naar je toe gevaren.
Je hebt je lijf al dikwijls aangeboden
aan Palestijnen en besneden Joden,
terwijl je nooit een Scyth of een Alaan
op zijn Sarmatisch ros voorbij laat gaan.
Och, beste Caelia, toe wees eens lief
En zeg eens vlug, wat is toch het motief
Dat jou – een meisje notabene uit Rome! –
Romeinse penissen zo slecht bekomen?
Martialis vertolkte duidelijk het ongenoegen bij de Romeinse bevolking. "In mijn werk proef je de mens", zo stelde hij zelf. Rome in 83 n.C. of Brussel in 2021? In feite is er niks nieuws onder de zon!
Vertaling: Frans Van Dooren, 1975.