Eén van de boeken die de laatste tijd mijn bijzondere aandacht trok, is "Hannibal in de Alpen. Een puzzel uit de oudheid" van Jona Lendering. De reden hiervoor is eenvoudig. De route die Hannibal in 218 v.C. volgde, viel voor een groot gedeelte samen met de Via Domitia. En 11 jaar na Hannibal zou zijn broer Hasdrubal de tocht nog eens overdoen.
Die tocht startte in Cartagena (Spanje). Van daar via de pas Montgenèvre naar Turijn is circa 1500 kilometer. De route gaat terug op de mythische weg van Heracles, wellicht zo genoemd dankzij de Griekse kolonisten die op de Zuid-Franse kust steden als Marseille, Antibes en Agde hadden gesticht.
Van de tocht van Cartagena tot Elne over de Pyreneeën is nauwelijks iets geweten. De teksten zijn onvoldoende duidelijk. Van de route van de Pyreneeën tot aan de Rhône weten wij gelukkig meer omdat deze wellicht samenviel met de latere Via Domitia die werd aangelegd door Gn. Domitius Ahenobarbus. Polybius (3, 39, 8) vermeldt dat deze weg door mijlpalen werd afgeboord. Een mijlpaal met de vermelding van de bouwheer staat in het museum Narbo Via in Narbonne. Het Carthaagse leger trok over deze route langs een reeks heuvelforten waaronder Montlaurès, Enserunne en Ambrussum.
Misschien stak Hannibal de Rhône ter hoogte van Beaucaire en Tarascon over. Zeker is dat echter niet. Eenmaal over de Rhône dienden zich voor de verdere tocht twee mogelijkheden aan: langs de Côte d'Azur en de Italiaanse Rivièra of over de Alpen via een van de passen zoals deze van Montgenèvre. De eerste optie betekende wel dat Hannibal wellicht met Marseille, een trouwe bondgenoot van Rome, in conflict zou komen. Welke keuze de Carthaagse veldheer maakte , valt moeilijk te bewijzen. Misschien liep de tocht via de Durance naar Montgenèvre. Dat is ook de pas waar een tekst van de Griekse geograaf Strabo naar verwijst. Hij schrijft dat over de Alpen vier wegen liepen, "de tweede door het gebied van de Tauriniërs, waar Hannibal langs is getrokken..."
In hoever Hannibal effectief deze route heeft genomen, blijft echter in het ongewisse. Het is een puzzel die niet is op te lossen. Jona Lendering heeft er een bijzonder fijn boek over geschreven. Een uitgebreide bespreking ervan volgt binnenkort in Kleio.