Gisteren ontving ik de nieuwsbrief van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw. 2021 wordt het Europees Jaar van het Spoor! In 2021 is het precies 175 jaar geleden dat de allereerste spoorverbinding tussen Parijs en Brussel werd ingereden. We vieren volgend jaar ook 40 jaar TGV en 30 jaar ICE.
De geschiedenis van de spoorwegen en het daarbij horend erfgoed zijn zowel voor de Europese geschiedenis als voor het beeld van onze steden en ons landschap uitermate bepalend. Denk maar aan het schitterende oude station van Antwerpen of het nieuwe station van Luik door Santiago Calatrava. Daarom roept de Europese Federatie van Verenigingen voor Industrieel en Technisch erfgoed op om dat bijzondere erfgoed in 2021 ook centraal te zetten.
In zowat alle landen staan oude stations te vervallen of zijn met afbraak bedreigd. Ook het Fruitspoor was daar het slachtoffer van met onder meer de afbraak van het station met infrastructuur in Borgloon. Om de economische ontwikkeling van Haspengouw te stimuleren drongen provinciale politici en hoge ambtenaren vanaf 1870 sterk aan op de aanleg van een goederenspoorlijn tussen Tienen en Visé via Sint-Truiden en Tongeren. Deze moest het transport van suikerbieten naar de fabrieken van Tienen, Hoepertingen en Sint-Truiden, van vee van en naar de markten van Tongeren en Tienen, van fruit naar de consumenten in de stad mogelijk maken.
Eind 1879 was spoorlijn 23 voltooid en geopend. Hij liep van Drieslinter over Sint-Truiden en Borgloon tot in Tongeren en was 33,4 km lang. Onderweg waren er haltes in Melveren, Bernissem, Ordingen, Hoepertingen, Rullingen, Kerniel, Jesseren en Piringen. Aan het station van Borgloon vestigden zich drie grote stroopfabrieken. Omdat via deze spoorlijn behalve passagiers en goederen vooral veel fruit werd vervoerd, kreeg hij de naam ‘Fruitspoor’. Het Fruitspoor symboliseert zo de omwenteling van een fruitteelt voor eigen consumptie naar een marktgerichte fruitteelt.
De ontwikkeling van het wegennet en het gemotoriseerd verkeer leidden ertoe dat in 1958 alle personenvervoer werd stopgezet en het goederenverkeer geleidelijk werd afgebouwd. In 1968 vond de laatste rit van de ‘Fruittrein’ plaats. Enkele jaren later werden de sporen opgebroken; van de lijn rest alleen nog de bedding. Het Fruitspoor is grotendeels aangeduid als vastgesteld landschapsatlasrelict en slechts gedeeltelijk beschermd als monument. Ook de bijhorende stationsgebouwen die nog resteren, zoals deze van Jesseren, zijn enkel vastgesteld als bouwkundig erfgoed. Misschien moet er in het kader van een erfgoed-toeristisch project toch maar eens werk van worden gemaakt.
Een mooie film over het Fruitspoor kan je hier bekijken.
Foto: goederenstation van Jesseren