"Vrijdag maakte de Roemeense politie bekend dat ze een grote collectie boeken hebben teruggevonden onder een dikke laag cement in een garage", zo schrijft De Standaard deze ochtend.
"Zo’n 237 boeken zaten samen verpakt in grote zakken. De buit blijkt niet zomaar een buit te zijn: de boeken zijn uiterst zeldzaam. Zo zitten er eerste edities van de boeken van Isaac Newton of Galileo Galileï tussen. Samen vertegenwoordigen zij een waarde van 2,7 miljoen euro. In 2017 werd de collectie uit een Londens magazijn gestolen."
Bovenstaand bericht is een realiteit waarmee alle belangrijke bibliotheken en archieven moeten rekening houden. Het gaat niet alleen om diefstal van kostbare handschriften of oude boeken, maar ook van miniaturen of gravures uit dergelijke werken en archiefdocumenten. Illegale handel in cultureel patrimonium en erfgoed is een lucratieve bezigheid. Diefstallen van handschriften, boeken of archiefdocumenten uit grote collecties komen trouwens vaak pas jaren na de feiten aan het licht. Nog meer geldt dat voor beschadigingen door verwijderen van miniaturen of platen. Howard Spiegler verklaarde in The Guardian 26 juni 2015 : “Thefts are a real problem that plagues almost all national libraries. It goes beyond the actual monetary value of these works because really they’re priceless”.
Men moet er dus principieel van uitgaan dat alle erfgoedbibliotheken, alle archieven en alle patrimoniale collecties diefstal gevoelig zijn. Maar het betreft niet alleen oude en/of kostbare collecties. Ook onder de hedendaagse, niet zo kostbare collecties zitten diefstal gevoelige werken. Ik denk vooral aan zeer mooi uitgegeven kunstboeken uit het wat duurdere segment, kunstenaarsboeken, bibliofiele uitgaven van romans, dichtbundels en stripverhalen, en zo voort. Inzake de lokale archieven denk in vooral aan brieven en documenten met betrekking tot de plaatselijke geschiedenis van dorp of stad.
Internationaal onderzoek heeft uitgewezen dat 1/3 van de diefstallen gebeurt door bezoekers en 2/3 door eigen personeel. Ingeval van eigen personeel is het bijzonder moeilijk diefstallen aan het licht te brengen omdat zij doorgaans in de mogelijkheid zijn alle sporen goed uit te wissen. Over diefstallen in erfgoedbibliotheken werd op 26 juni 2015 in de British Library een internationale conferentie gehouden: “The Written Heritage of Mankind in Peril: Theft, Retrieval, Sale and Restitution of rare books, maps and manuscripts.” De conferentie toonde aan dat het om een internationaal probleem gaat waarvan de facto geen enkele bibliotheek of archief vrij is.
Deze tekst werd met bijhorende literatuurverwijzing gepubliceerd op mijn Linkedin-pagina.