Talrijke sporen uit ons verleden gaan door allerlei omstandigheden definitief verloren voor het nageslacht. Ook de tumuli ontsnappen niet aan deze realiteit. Een treffend en tragisch voorbeeld daarvan zijn de drie tumuli van Sint-Huibrechts-Hern. Sedert het archeologisch onderzoek van deze drie grafheuvels op het einde van de 19de eeuw zijn zij samen met bijna de volledige grafinhoud verloren gegaan. De tumuli van Sint-Huibrechts-Hern lagen langs de Tomstraat in het zogenaamde ‘Tombosch’ langs de Romeinse weg Bilzen-Waremme, zo schrijft de Tongerse archeoloog F. Huybrigts.
Van uit Tongeren liep noordwaarts door de Kempen een Romeinse weg in de richting van Nijmegen. Deze weg verliet Romeins Tongeren door een kleine poort in de stadsmuur van de 2de eeuw vermoedelijk via het segment van de Oude kerkhofweg ter hoogte van de Bilzersteenweg en passeerde via Bilzen waar archeologen sporen ervan terugvonden over een afstand van 250 meter. Het tracé van deze weg bleef verder niet bewaard en blijft dus erg hypothetisch.
De drie tumuli lagen dus langs deze heerbaan op een hoogte zodat zij van ver zichtbaar waren. Vlakbij lagen ook de overblijfselen van een Romeinse villa. ln 1897 en 1898 onderzocht F. Huybrigts gedurende zeven weken deze drie grafheuvels. De campagne, naar eigen zeggen met de grootste nauwgezetheid uitgevoerd, verliep door middel van galerijen. Het onderzoek tijdens de maand december van 1897 kende evenwel niet veel succes. ln mei van het daaropvolgend jaar zette men de werkzaamheden verder en werd tumulus A grondig aangepakt. In een kuil van 2 meter diep en 3,75 meter in het vierkant vonden zij een rijk grafmeubilair dat bestond uit aardewerk, bronzen kandelaars, 4 riemen met bronzen sierbeslag, enkele messen en nog wat kleinere voorwerpen.
Vooral de aanwezigheid van het schildersmateriaal was merkwaardig. Een aantal bronzen doosjes gevuld met pigment in 12 variëteiten, ca I50 onregelmatige kleursteentjes eveneens in verschillende kleurvariëteiten, verfpotjes gevuld met geprepareerde kleuren en ijzeren kokertjes met houten penselen, doortrokken van ijzeroxide, verleidden de onderzoekers er toe om deze tumulus het "Graf van de Schilder" te noemen. Analyses van de pigmenten in het begin van deze eeuw wezen uit dat de schilder van Sint-Huibrechts-Hern kleuren gebruikte die uit minerale grondstoffen waren getrokken en verbonden waren met een organische substantie. De kleuren waren volgens de onderzoekers zonder twijfel dezelfde als die in ltalië aangewend werden bij de decoratie van openbare en particuliere gebouwen.
Met een zeker ongeduld onderzocht men tumulus B en reeds na 5 dagen werden de inspanningen beloond. Naast de brandresten van de overledene troffen de onderzoekers ook hier een vrij rijk grafmeubiliar aan. De "opgravingsverslagen" van F. Huybrigts zijn niet steeds even duidelijk en nauwkeurig. Wetenschappelijke systematiek, uitvoerige beschrijvingen met vergelijkingsmateriaal en volledigheid ontbreken. Evenmin werden hieraan gedetailleerde opgravingsplannen toegevoegd.
Bij het lezen van deze verslagen heeft men soms eerder de indruk een avonturenroman te lezen waarin de ontdekking van het mooie voorwerp centraal staat. ln dat opzicht waren de onderzoekers kinderen van hun tijd. Het is bijgevolg ook duidelijk dat men bij het wetenschappelijk onderzoek van deze gegevens de grootste kritische zin aan de dag moet leggen, temeer daar het gros van deze voorwerpen tijdens de eerste wereldoorlog in de nacht van 18-19 augustus 1914 bij bombardementen door het Duitse leger verloren zijn gegaan. Slechts enkele stukken waaronder de prachtige bronzen lamp en de resten van een ijzeren plooizetel overleefden deze catastrofe doordat zij tijdelijk uit de verzameling verwijderd waren. De inhoud van de tumuli van Sint-Huibrechts-Hern nam Huybrigts op in het verslag dat hij op 7 juli 1920 bij het Tribunaal van Oorlogsschade indiende. Hierin werd ook een beknopte inventaris gegeven. Overeenkomstig deze mededeling zouden 117 stukken afkomstig van de grafinhoud verloren zijn gegaan.
De drie grafheuvels werden ondanks talrijke protesten genivelleerd en de terreinen werden als akkerland in gebruik genomen. De voorwerpen uit de tumuli van Sint-Huibrechts-Hern kunnen in het einde van de 2de of in de 3de eeuw gedateerd worden. Wat er van rest, wordt bewaard in het Gallo-Romeins Museum te Tongeren.
Foto's lamp en stoel: Gallo-Romeins Museum Tongeren
Reactie plaatsen
Reacties