Het altaar van Catius Drousus

In 1993 behaalde ik onder leiding van Professor Hubert Devijver mijn doctoraat met een verhandeling over ‘De Tungri in het Imperium Romanum tijdens het Principaat’. Hierin verdedigde ik op pagina 92 de these dat het antieke Tongeren het statuut van een municipium bezat. Mijn argumenten waren  gebaseerd op het feit dat Atuatuca, zoals Tongeren toen heette, de hoofdstad was van een bestuursdistrict en een municipaal bestuur bezat. De bouw van de Romeinse muur tijdens de 2^de eeuw betekende de bevestiging van dit statuut. Daarbij maakte ik de vergelijking met andere bestuurlijke hoofdsteden zoals municipium Batavorum (Nijmegen), Colonia Ulpia Traiana (Xanten), Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen) en Colonia Augusta Treverorum (Trier).

Het toeval wil dat tot veler verrassing in 1994 een Romeins wijaltaar werd gepubliceerd waarvan de tekst als volgt luidt:

 I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / et Genio / Mun(icipii) Tung(r­orum) / Cat(ius?) Drousus / sal(arius, -inator, -samenta­rius) Men(apiorum) / v(otum) s(olvit) l(ibens) m(erito)

 Aan Iuppiter Optimus Maximus en de Genius van het munici­pium Tungrorum. Catius Drousus, zouthandelaar (uit de civitas) der Menapii heeft gaarne en terecht zijn gelofte ingelost.

Het altaar dateert vermoedelijk van de 2^de helft van de 2^de eeuw of misschien van het begin van de 3^de eeuw. Het zou volgens de auteur in 1990 in Tongeren langs de Rodekruislaan (perceel Sectie D,211 n.6) gevonden zijn. Het werd tijdens het ploegen aangetroffen in aangevulde tuingrond die afkomstig was van de kelder van de ernaast gelegen woning. Het opmerkelijke is dat het altaar tot de publicatie onder de radar bleef. Daarna werden onder wetenschappers foto’s ervan verspreid, maar tot op de dag van vandaag heeft er bij ons weten niemand de kans gehad het altaar in detail te kunnen bestuderen.

Dit altaar is van uitzonderlijk belang voor de geschiedenis van de civitas Tun­grorum en haar hoofdstad Atuatuca die in het opschrift Municipium Tungrorum wordt genoemd. De tekst bevestigt op die wijze het municipale statuut van Atuatuca Tungrorum waardoor Tongeren zich de eerste officiële en enige Romeinse stad van België kan noemen. De enige plaats waar dit altaar na al die jaren thuishoort is het Gallo-Romeins Museum van Tongeren.

W. VANVINCKENROYE, Een Romeins votiefaltaar te Tongeren, in: Limburg, 73, 1994, blz. 225-237 met afbeelding.

M.-Th. RAEPSAET-CHARLIER, Municipium Tungrorum, in: Latomus, 54, 1995, blz. 361-369

R. NOUWEN, Atuatuca Tungrorum. The First Known Municipium of Gallia Belgica?, in ZPE 115, 1997, blz. 278–280.